inzicht in je autonoom zenuwstelsel

Nu ik beter begrijp hoe mijn autonoom zenuwstelsel werkt, schrik ik ook minder van de reactie van mijn lichaam op stress. En, ik heb geleerd binnen de psychosomatische oefentherapie om mijzelf daarin beter te reguleren. Ik reageer minder extreem op stress triggers! Heel blij mee!! Kim

Polyvagaal Theorie, als inzicht in de werking van het autonoom zenuwstelsel

Bij mensen met vastzittende -, terugkerende klachten, zoals bijv. overprikkeling, angsten, ademhalingsproblemen, chronische klachten, spierspanningen en andere klachten waarbij “gewoon oefenen” niet meer voldoende helpt, dan kan zijn dat het autonome zenuwstelsel niet meer optimaal reageert.
Een disregulatie van het autonome zenuwstelsel kan door verschillende oorzaken ontstaan. Vaak wordt het gezien na trauma en/of langdurige stress. Bij de Polyvagaal Theorie speelt het autonome zenuwstelsel een centrale rol. De PVT geeft een diepere kijk in het functioneren en reageren van het autonome zenuwstelsel. Het laat ons via die invalshoek verschillende
lichamelijke klachten, zoals hiervoor omschreven, verklaren. Het biedt ook een verklaring voor klachten aan het
spijsverteringsstelsel, hartklachten en klachten die voortkomen uit een verminderde weerstand/immuunsysteem. Naast deze (relatief) nieuwe kijk op de verklaring van lichamelijke klachten, biedt de PVT ons ook een nieuwe kijk op interventies en mogelijkheden om deze klachten positief te doorbreken.

Polyvaga watte…?!

Nathalie heeft zich de afgelopen jaren diepgaander gespecialiseerd in deze wetenschappelijke onderbouwing. Deze vraag krijgt ze vaker te horen als ze erover vertelt, maar eigenlijk weten we het allemaal wel: we kunnen bevriezen als we ons teveel vastbijten in een toets, we staan verstijfd van angst, onze oren spitsen zich bij een onverwacht geluid. Dit allemaal is eigenlijk PVT!

Het PVT model van wetenschapper Stephen Porges beschrijft de invloed van de hersenen op
het lichaam en van het lichaam op de hersenen. Binnen de biologische gedragswetenschap en ook ver daarbuiten was al eerder verband gelegd tussen de fysiologische lichaamsprocessen en de psychologische en gedragsmatige reacties. Dit verband tussen denken, voelen, doen is ook
binnen ons vakgebied en onze behandelwijze niet nieuw. Hij ontdekte de invloed van neurale netwerken in dit verband, dat de prikkelverwerking van deze neurale netwerken volgens een hiërarchische orde plaatsvindt en dat de omgeving een belangrijke invloed heeft. Zijn bevindingen beschreef hij in de jaren 90 in de Polyvagaaltheorie. Maar pas de laatste 5-10 jaar lijkt dit meer voeten aan de grond te krijgen.

PVT binnen de psychosomatische oefentherapie

Binnen jouw behandeling kan het zomaar zijn dat Nathalie je meer vertelt over de werking van je autonoom zenuwstelsel. Hoe een prikkel uit je omgeving of uit je lichaam door je brein wordt opgepikt en omgezet in een bepaalde reactie. Hierin heeft je denkend vermogen nog geen invloed, dit gebeurt allemaal binnen een split second!

De regulerende hersenactiviteit van het autonome zenuwstelsel wordt gezien als de kern van het aansturende geheel van onze primaire reacties en reflexen.

Welke signalen vanuit de hersenen doorkomen in het lichaam hangt samen met de neurale verwerking op
de binnenkomende prikkels. Is het veilig of onveilig?

Hoe onveiliger, hoe meer het lichaam (vol automatisch!) teruggrijpt naar oudere overlevingsmechanismen. Om de volledig automatische reactie, buiten ons bewustzijn om, te verhelderen wordt de term neuroceptie geïntroduceerd en de werking van de nervus vagus besproken.

Maar juist als de binnenkomende signalen als veilig worden geïnterpreteerd, gebeurt er ook van alles: We beschikken over alle informatie en mogelijkheden van ons lichaam. Er ontstaat een gunstige fysiologische toestand. Het autonome zenuwstelsel en het centraal zenuwstelsel zijn volledig aangesloten en tot onze beschikking. Onze autonome toestand is optimaal en richt zich op herstel en groei. Oxytocine en de
ventraal vagale zenuwtak remmen subtiel verdedigingsmechanismen om makkelijker sociale contacten aan te kunnen gaan.

Hoe meer we bewust zijn waar binnenkomende prikkels invloed op hebben, hoe beter we ons zelf kunnen begrijpen. Wanneer we kunnen waarnemen en begrijpen, welke binnenkomende prikkel op welke wijze invloed heeft op ons lichaamsgevoel, emotiegevoel, gedrag en ons verhaal, dan versterkt dat onze zelfbewustzijn, zelfgevoel, zelfkennis en zelfreflectie!

Scholing PVT

Nathalie geeft sinds voorjaar 2023 samen met collega psychosomatisch oefentherapeut Mensendieck Sandra Roubos de scholingen “Polyvagaal Theorie en de praktische toepasbaarheid in de praktijk”. Deze scholing is in 2021 opgezet door Sandra en een psycholoog. En Sandra vroeg eind 2022 aan Nathalie of zij de scholingen met haar verder wilde gaan uitwerken en collega eerstelijns zorgverleners onderwijzen over deze mooie onderbouwing van therapie en psycho-educatie. Dit heeft Nathalie (kind van 2 onderwijzers) als een leuke nieuwe uitdaging aangegrepen en de eerste reacties zijn verrassend positief!

Wil je deze scholing volgen als fysio- of oefentherapeut, als psycholoog of POH GGZ of denk je dat jouw organisatie gebaat kan zijn bij scholing voor de medewerkers op dit vlak? Neem dan contact op met Sandra via haar website.

“In de vroege zomer van 2023 heb ik de cursus polyvagaaltheorie bij Sandra en Nathalie gevolgd. Helemaal blanco en nieuwsgierig ingestapt en ingewijd en super enthousiast uitgestapt. Het was twee dagen lang het feest der bevestiging van wat ik als oefentherapeut onderhuids altijd wel merkte, maar niet kon plaatsten. De enorme rol van het autonome zenuwstelsel en vooral de nervus vagus werd duidelijk en helder uitgelegd door Sandra en Nathalie. Daarnaast veel praktische tips en tricks voor het werken als oefentherapeut met deze theorie. Dit maakte het tot een zeer waardevolle en praktisch toepasbare cursus en ik raad deze vol enthousiasme aan aan alle (oefen)therapeuten die meer willen weten over de werking van het autonome zenuwstelsel in relatie tot (chronische) klachten.”

Yolanda Raterman-Krans, (kinder)slaapoefentherapeut Zwolle